RENESANS
Ojczyzną Renesansu jest Florencja. Artyści i teoretycy tego kierunku uważali antyk
za najdoskonalszą formę sztuki i postulowali zwrot ku niemu. Renesans włoski
dzieli się na dwa okresy - wczesny t.j okres florencki 1400-1500 i pełny 1530- 1530
z głównym ośrodkiem w Rzymie. W latach późniejszych przewagę zyskuje
manieryzm, traktowany w historii sztuki jako oddzielny kierunek. Narodziny
Renesansu wyznacza data 1401, kiedy babtysterium katedry flamandzkiej
postanowiono ozdobić brązowymi drzwiami. Konkurs na wykonawcę wygrał Lorenzo
Ghiberti stwarzając dzieło wyranie wzorowane na antyku. Nowy nurt w sztuce
architektonicznej zapoczątkowuje Filip Brunelleschi. Jego największe osiągnięcia
to rozwiązanie problemu kopuły nad skrzyżowaniem naw katedry florenckiej, kościół
św.Wawrzyńca, kaplica Pazzich i wnętrze koscioła San Spiryto. Oprócz
Brunelleschiego do sławnych architektów wczesnego renesansu nalezą
Michelozzo di Bartolommeo, a w pónym renesansie Donato Bramante, który tworzył
tak wielkie dzieła jak rozbudowa pałacu watykańskiego, dziedziniec przy kościele
St.Maria della Pace i Kościół św.Piotra jest największym dziełem architektury
Renesansu.Innym nurtem, który rozwinął się we Włoszech był tzw. palladianizm
(od nazwiska Andrea Palladia, który narzucał w swoim traktacie konieczność
rygorystycznego przestrzegania antycznych podziałów). W dziełach tego architekta
( t.j. Teatro Olimpico, pałacach Villa Rotonda, Pałac Valmarana )wyraźnie widoczne
są wpływy antycznej architektury rzymskiej . Sam termin palladianizm oznacza
klasycyzm w architekturze szczególnie XVII i XVIII w. Wybitnym przedstawicielem
rzeźby renesansowej jest Donatello. Do jego najwybitniejszych dzieł należą posągi
młodego Dawida, św. Jerzego, Hioba, konny pomnik kondotiera Gattamelaty, od
którego wywodzą się wszystkie konne pomniki renesansu i baroku. Donatello nie
idealizował swoich modeli, portretował je wiernie. Rozwinięty Renesans trwał krótko
- tylko jedno pokolenie. Do największych rzeźbiarzy wszechczasów zaliczyć można
Michała Anioła. Rzeźby tworzył również drugi geniusz renesansu
- Leonardo da Vinci , który jednak był przede wszystkim wybitnym malarzem.
Leonardo zapoczątkował mediolańską szkołę malarstwa, do najstarszych jednak
włoskich szkół należy szkoła florencka, a w końcu XV w pojawia się wenecka, której
przedstawicielem jest Tycjan i Giovanni Bellini. Najważniejsi twórcy wczesnego
renesansu to Masaccio, Andrea del Castagno, Domenico Veneziano,
Pierro della Francesca. W XVI w. malarstwo renesansowe porzuca wielkie kompozycje
ścienne i przenosi się na płótno.Techniki olejne zastępują dawne techniki malowania
gorącym woskiem. Przedstawicielem drugiego pokolenia malarzy włoskiego
renesansu jest Boticelli (najważniejsze dzieła Narodziny Wenus i Primavera), oraz
twórcy tacy jak: Verrocchio, Filippo Lippii, Giovanni Bellini. Największymi malarzemi
dojrzałego Renesansu są przede wszystkim: Leonardo da Vincii i Rafael Santi.
Wielkie dzieła malarskie stworzył również Michał Anioł
(Freski w Kaplicy Sykstyńskiej). Tradycje sztuki Leonarda kontynuował Coreggio.
Pierwszym krajem w Europie, który przejął Renesans były Węgry, ale dość szybko
dotarł również do Czech i Polski. Oporniej przyjmowała go Francja i Niemcy.
W Niemczech największym renesansowym twórcą na polu malarstwa i grafiki był
Albrecht Durera , a także Lucas Cranach starszy i Albrecht Aldtdorfer. W Anglii
Renesans wypowiedział się bardziej w dziedzinie literatury i teatru.
Najoryginalniejszą formę przybrał w Niderlandach, gdzie tworzyli : Pieter Brueghel
starszy , Quentin Massys, Bernard van Orley. Także we Flandrii rozwinęła się
sztuka gobelinu, grafika, ilustratorstwo i złotnictwo. Polska przyjęła Renesans
wcześnie. Wielkim dziełem z tego okresu jest Kaplica Zygmuntowska i Pałac wawelski.
Najwybitniejsi artyści włoscy, którzy działali w Polsce to : Franciszek Włoch,
Bartolomeo Berrecci, Jan Cini i Jan Maria Pedovano.